Tak daleko, tak blisko – Fredrikstad i Sarpsborg

Fredrikstad od strony wody, foto: Wikipedia

W tym tygodniu przenosimy się na drugi brzeg Oslofjord. Tak naprawdę niewielu naszych rodaków sięga myślą pod szwedzką granicę (może poza tymi, którzy korzystają z lotniska Rygge). Tymczasem w stosunkowo niewielkiej odległości od Oslo, wśród łagodnego jak na Norwegię krajobrazu, znajdziemy wiele niezapomnianych atrakcji. To co, jedziemy?

Na terenach w pobliżu ujścia Glommy życie kwitło przynajmniej od czasów epoki kamienia. W Skjeberg znajduje się jeden z niewielu odkrytych w Norwegii megalitów, zaś okolica usiana jest wręcz rytami skalnymi z epoki brązu. Samo miasto Sarpsborg zostało założone nad wodospadem Sarpsfossen (największym w Europie) przez króla Olava Świętego w 1016 roku, co czyni je jednym z najstarszych norweskich miast. Biorąc pod uwagę, że król wybudował tu również swoją rezydencję, Sarpsborg (czy raczej Borg, jak je wtedy nazywano) uznaje się za pierwszą w pełni oficjalną stolicę kraju. Kilkusetletni rozwój miasta zatrzymał wielki pożar, który strawił zabudowania w czasie wojny siedmioletniej w 1567 roku. W odróżnieniu od większości norweskich miast, które padły ofiarą ognia, Sarpsborg nie został odbudowany na swoim pierwotnym miejscu, ale niejako przeniesiony bliżej ujścia rzeki. To renesansowe założenie, miasto-twierdza otoczone bastionami w stylu włoskim, dało początek dzisiejszemu Fredrikstad. Gamle Fredrikstad uchodzi dziś za najlepiej zachowaną renesansową twierdzę w północnej Europie. Samo miasto Sarpsborg odzyskało prawa miejskie dopiero w XIX wieku, dziś za to znajduje się w dziesiątce największych miast Norwegii.

Miasto renesansu

Jak wspomniałam na wstępie, Fredrikstad zaczęło swoje istnienie jako twierdza. Do dziś ta część miasta, zwana z oczywistych względów Starówką (Gamle Byen), zachowała swój niepowtarzalny charakter. Czas płynie tu wolniej, a tu i ówdzie można do dziś spotkać osoby jakby żywcem wyjęte z przeszłości. To tu znajdują się najważniejsze i najciekawsze muzea, których we Fredrikstad nie brakuje. Punktem obowiązkowym jest Muzeum Fredrikstad, gdzie można przyjrzeć się historii miasta, a na pamiątkę wybić sobie własną monetę. Na terenie twierdzy znajduje się także najmniejsze muzeum świata – Muzeum Humoru. W niedużym budyneczku o powierzchni 20 m2 zgromadzono humorystyczne rysunki najbardziej znanych norweskich rysowników. Powierzchnia może mała, ale śmiechu z pewnością dużo.

Fredrikstad - rynek na Starym Mieście, foto: Wikipedia

W świecie dzieciństwa

Bawiliście się kiedyś kolejką? Ja owszem i wspominam to rewelacyjnie. Dla wszystkich, którzy pracowicie układali w domu tory i dla tych, którzy marzyli o tym, by je układać, stworzono Gamlebyen Modelljernbanesenter. Znajdziemy tu cały fantastyczny świat – miniaturowy krajobraz, ludzi, samochody… Ale przede wszystkim kolejki. 3700 m szyn, 3147 budynków, 100 lokomotyw i 600 wagonów. Miejsce magiczne i z pewnością niezapomniane.

Podróż w przeszłość

W Sarpsborg i okolicy znajduje się największe w Norwegii nagromadzenie rytów skalnych z epoki brązu. Aby je znaleźć, nie trzeba wybierać się nigdzie daleko. Na Glengsgaten znajdziemy wyryty w kamieniu statek o wymiarach 4 x 1,5 m. Na północ od miasta, w Skjeberg, znajduje się kamień z wyrytymi symbolami m.in. słońca, wozów i drzewa. Kamień ten stanowi początek trasy zwanej Oltidsruten. Na szlaku, który można pokonać rowerem lub samochodem, napotkamy ryty skalne, grobowce i inne pamiątki prehistorii.

Sarpsfossen, foto: Wikipedia

Jak się bawić, to się bawić!

No dobrze, nazwiedzaliśmy się, czas na zabawę. Zwłaszcza, że naszym milusińskim, jeśli mamy ich ze sobą, też się coś od życia należy, prawda? Jeśli chcemy odpocząć, a dzieci dopiero się rozkręcają, zabierzmy je do Eventyrfabrikken – w tym świecie zabawek, trampolin, drabinek i basenów z piłeczkami najmłodsi mogą biegać, skakać, wspinać się, śmiać i krzyczeć do woli. Dorośli w tym czasie mają możliwość, by coś zjeść, pooglądać telewizję lub pograć w bilard. Problemem może być wyciągnięcie dzieci z dżungli atrakcji, ale mimo wszystko warto.

Inną propozycją jest Superland w Grålum. Dlaczego? Dobre pytanie. Minigolf. Ścianka wspinaczkowa. Labirynt. Pływalnia z kilkoma basenami i zjeżdżalniami wodnymi. Mało? O, bez obaw, starczy na cały dzień. Z nawiązką. I nie tylko dzieci będą chciały tu wrócić.

Północne rafy koralowe

Na południe od Fredrikstad i Sarpsborg, przy samej granicy ze Szwecją, znajduje się archipelag Ytre Hvaler. Z pozoru niepozorny, ot, zwykłe szkiery, nie bez powodu został jednak, podobnie jak teren po drugiej stronie granicy, objęty ochroną w ramach parku narodowego. Morze skrywa między wyspami nieokiełznane bogactwo podwodnego życia, w tym kilka raf koralowych, z których najdłuższa ma 1200 m długości. Aby dowiedzieć się więcej o parku i możliwościach jego zwiedzania, warto odwiedzić Nasjonalparksenter, gdzie czekają na nas zdjęcia, filmy, mapy i przewodniki.

Ytre Hvaler Nasjonalpark, foto: Wikipedia

Aaand… That’s all folks. Przynajmniej jeśli chodzi o ten artykuł, bo na pewno nie o atrakcje. Gdybym pisała książkę o Fredrikstad i Sarpsborg, znalazłyby się tam i inne muzea, takie jak Muzeum Wybrzeża czy Muzeum Piłki Nożnej. Opisałabym liczne kąpieliska, plaże i trasy rowerowe. Znalazłoby się miejsce dla kręgielni, centrum wspinaczkowego i pola golfowego. Z pewnością nie pominęłabym wspaniałych parków i fortu Greåker z punktem widokowym. A tak? No cóż, pozostaje mi życzyć Wam, byście sami odkryli te nie do końca doceniane tereny. Powodzenia!

Przydatne strony www:

www.visitoslofjord.no

www.visitsarpsborg.no

	Dodatkowe informacje
Fredrikstad Museum Tøihusgaten 41 1632 Gamle Fredrikstad ostfoldmuseene.no/museene/fredrikstad_museum/	Godziny otwarcia: wt-nd 12.00-15.00 Ceny biletów: Dorośli – 60 NOK Dzieci/emeryci/studenci – 20 NOK Dzieci do 5 lat – wstęp wolny Bilet upoważnia do wstępu do wszystkich oddziałów.
Konglelig Norsk Humormuseum 1632 Gamle Fredrikstad www.humormuseum.no	Godziny otwarcia: sb-nd 11.00-15.00
Gamlebyen Modelljernbanesenter Voldgata 8 1632 Gamle Fredrikstad gbmj.no	Godziny otwarcia: sb 11.00-16.00, nd 12.00-16.00 Ceny biletów: Bilet pojedynczy – 30 NOK Bilet rodzinny – 100 NOK
Eventyrfabrikken ABB bygget 1702 Sarpsborg www.eventyrfabrikken.no	Godziny otwarcia: pn-czw 12.00-20.00 pt 11.00-20.00 sb-nd 10.00-20.00 Ceny biletów: Dzieci 1-17 lat – 125 NOK Dorośli i niemowlęta – wstęp wolny
Superland Bjornstadveien 20 1713 Grålum www.superland.no	Godziny otwarcia: pn, śr, pt 06.00-22.00 wt, czw, sb 09.00-22.00 nd 10.00-21.00 Część z basenami czynna jest godzinę krócej. Ceny biletów: W dni powszednie – 110 NOK W weekendy – 130 NOK
Nasjonalparksenteret Ytre Hvaler Kornmagasinet 1680 Skjærhalden ytrehvaler.no	Godziny otwarcia: pn-sb 11.00-16.00