Lutefisk - ryba z ługu, znana też jako "ryba mydlana" - jedna z potraw, która może przyśnić się w nocnym koszmarze i której bodaj najtrafniejsza charakterystyka brzmi "ryba o wyglądzie i konsystencji zwłok, które zbyt długo leżały w wodzie"... Ponieważ zbliżają się Święta Bożego Narodzenia, kiedy to ów specjał bywa podawany (a także dlatego, że jeszcze ich nie ma, a my nie chcemy psuć czytelnikom apetytu w same Święta) - zamieszczamy przepis na lutefisk teraz.

Drugim powodem jest to, że gdyby ktoś odczuł potrzebę przygotowania całej potrawy od zera, będzie potrzebował na to co najmniej 12-13 dni...

Uwagi wstępne

Zanim przejdziemy do jednego z przepisów na świąteczną lutefisk (czyli rybę okraszoną dodatkami) słów kilka o uzyskiwaniu samej ryby z ługu. Jak sama nazwa wskazuje, potrzebna nam będzie ryba - konkretnie suszony dorsz (sztokfisz) - oraz ług sodowy.

Krótka informacja dla osób, które były na bakier z chemią: Ług to wodorotlenek sodu rozpuszczony w wodzie, silnie żrąca substancja chemiczna, używana, między innymi, do czyszczenia odpływów, tępienia chwastów i produkcji biopaliwa. (No i oczywiście do produkcji lutefisk, ale to rozumie się samo przez się.) W zetknięciu ze skórą powoduje oparzenia, a z błonami śluzowymi (oczy, język) ślepotę lub utratę zmysłu smaku... miła perspektywa, czyż nie?

 

Biedne sztokfisze, nie wiedzą, że wkrótce przemienią się w złowrogie lutefisk!

 

No dobrze. Skoro już mamy naszego dobrze obsuszonego i twardego niczym sztacheta z płotu (bądź dobrze zmrożony nieboszczyk) sztokfisza oraz rzeczony ług, pozostaje nam tylko:

primo: wymoczyć sztokfisza w wodzie (by pozbył się sztywności zwłok zostawionych na mrozie) - potrzeba na to około pięciu-sześciu dni. Wodę zmieniamy codziennie!

secundo: wymoczyć go przez kilka dni w ługu sodowym (by nabrał konsystencji zwłok topielca).

tertio: uzyskaną w ten sposób napęczniałą, galaterowato-mydlaną substancję rybną ponownie wymoczyć w wodzie (znów pięć-sześć dni z codziennym zmienianiem wody), w celu wypłukania ługu, by podczas świątecznej kolacji nie wyżarło nam języka.

Tak przygotowaną rybę z ługu (lutefisk) można ugotować na parze lub upiec.

Lutefisk z paciają z groszku

Przepisów na tradycyjne świąteczne dania, w których gwoździem (nie, nie do trumny) gwoździem programu jest lutefisk jest kilka. Oto jeden z nich:

Składniki (na 4 osoby)

- 3 kg ryby z ługu

- 2 łyżki stołowe soli

- ok. 600 gr ziemniaków

- 200 gr bekonu

- grubo zmielony pieprz

- 3 dl suszonego zielonego groszku

- woda

- 1 dl mleka

- 1 łyżka stołowa mąki pszennej

- 1 łyżeczka soli

Przygotowanie:

Ryba

Najlepiej upiec lutefisk w piekarniku, w brytfannie lub naczyniu żaroodpornym. Piekarnik ustawić na temperaturę 200 stopni. Rybę ułożyć skórą do dołu naczynia i posypać solą. Przykryć pokrywką lub folią aluminiową i piec przez około 40 minut. (Krócej, jeśli pieczemy mniejszą ilość ryby).

Groszek:

Namoczyć przez noc groch w wodzie. Zmienić wodę i rozgotować groszek na miękko (do gotowania należy wziąć tylko taką ilość wody, żeby przykryła groszek). Dodawać stopniowo mleko i mąkę pszenną, cały czas mieszając, aż do uzyskania jednolitej paćki. Gotować przez około 5-6 minut. Doprawić solą do smaku.

Ziemniaki i spółka:

Pokroić bekon w kosteczkę i piec na małym ogniu, by tłuszcz się wytopił, a bekon zrobił się chrupki. Ugotować ziemniaki.

Podawać gorącą rybę wraz z paciają z groszku i ziemniakami okraszonymi skwarkami z boczku.

(Uwaga! Warto postawić na stole musztardę bądź inne przyprawy, którymi w razie potrzeby można próbować zamaskować smak lutefisk.)

Uwagi końcowe

Jeśli ktoś zdecydowałby się na zaserwowanie w Święta lutefisk (może w celu otrucia nielubianej teściowej?) i chciałby również z tej okazji wyciągnąć na stół rodowe srebra w postaci np. widelców, niech, na wszystkich bogów Walhalli, nie używa ich do jedzenia tego piekielnego dania, bo zostaną zniszczone na skutek wejścia w reakcję chemiczną z pozostałościami ługu.

 

Po drugie: lutefisk nie pachnie najlepiej (czy czytając opis przyrządzania, ktoś miał co do tego jakieś wątpliwości?), za to zapach jest bardzo trwały i "przykleja" się do zastawy stołowej. W związku z tym talerzy nie wystarczy po posiłku jak najszybciej umyć. Z reguły trzeba także spłukać je octem.

Lutefisk w kulturze

Nieważne z jakimi wyrzeczeniami wiąże się jedzenie lutefisk. Lutefisk jest częścią norweskiej kultury i tradycji, więc Norwegowie będą rybę z ługu jeść. Przynajmniej raz do roku. Z reguły nie więcej. Ale poza sztuką kulinarną są też inne rodzaje sztuki, za pomocą których można wyrazić niesłabnącą miłość do lutefisk,

np. koszulki...

 

lub emblematy na samochód:

 

 

 

Na koniec ciekawostka: Lutefisk zajmuje zaszczytne(?) pierwsze miejsce portalu JoeMonster na najbardziej przerażające jedzenie świata!

Smacznego!