„Hjernevask” powodem zamknięcia studiów gender w Oslo

3

Trzy lata temu NRK wyemitowało serial, który przyczynił się do upadku studiów gender w Oslo. Czy studiowanie różnic między płciami w ogóle ma sens?

„Hjernevask" („Pranie mózgu") to program wyprodukowany przez komika Haralda Eia, który był emitowany przez norweską stację NRK wiosną 2010 roku. Celem programu było ustalenie, co w większym stopniu kształtuje dorosłe osoby - geny czy środowisko?

Harald Eia jest nie tylko znanym komikiem, ukończył również socjologię na Uniwersytecie w Oslo. Studia dały mu podstawę skonstruowania formuły programu „Hjernevask".

printscreen nrk.no, foto: Lien, Kyrre/Scanpix

Program w dużej mierze opierał się na wywiadach z norweskimi i zagranicznymi naukowcami - przedstawiali oni swój punkt widzenia na wpływ społeczeństwa i uwarunkowań genetycznych na proces dorastania. Serial w krytycznym świetle ukazał badania norweskich naukowców i wywołał w Norwegii debatę.

„Rodzimy się tacy, czy stajemy się tym, kim jesteśmy? Dlaczego zachowujemy się tak, jak się zachowujemy? (...) Dlaczego kobiety i mężczyźni wybierają takie, a nie inne zawody w Norwegii, która słynie z równouprawnienia?" to przykładowe pytania, które padły w pierwszym odcinku programu.

Buszmeni najgłupsi na świecie

W jednym z odcinków „Hjernevask" Eia przeprowadził wywiad z brytyjskim etnologiem Richard'em Lynn'em. Brytyjczyk opisał rdzennych mieszkańców pustyni Kalahari i Aborygenów jako najgłupszych ludzi na świecie, ich IQ wynosi ok. 60 (w skalach binetowskich i wechslerowskich wynik poniżej 68/70 wskazuje na upośledzenie umysłowe). Lynn dodał, że idealnym zawodem dla obu tych grup jest śmieciarz.

Eia podjął również temat homoseksualizmu. Pytał, czy osoby o takiej preferencji seksualnej rodzą się z nią, czy też wybierają ją w dorosłym życiu.

W ostatnim odcinku do studia zaproszono Viktora, młodego mężczyznę, który większość swojego życia spędził jako dziewczyna. Naukowcy aż do końca lat 90. twierdzili, że płeć to jedynie narzucone role społeczne - dlatego też osoby dwupłciowe operowano wybierając płeć żeńską.

Gender bzdury?

Rok po emisji całej, siedmioodcinkowej serii zamknięto Nordycki Instytut Gender Studies na Uniwersytecie w Oslo. Serial uwydatnił bezsens prowadzenia podobnych projektów, program nauczania nie był oparty na solidnych badaniach.

„Hjernevask" spotkał się z ogromną krytyką, a osoby, które w nim wystąpiły pozywały producentów. Eia oskarżano o stosowanie mylących technik dziennikarskich, wywieranie presji na gościach i ośmieszanie ich. Aftenposten, VG i Dagbladet oceniły jednak program bardzo dobrze. Serial miał też wysoką oglądalność - premierę obejrzało 590 000 osób pomimo emisji w późnych godzinach wieczornych. Harald Eia otrzymał za program „Hjernevask" nagrodę instytutu Fritt Ord (Wolność Słowa), doceniono jego starania oraz debatę w mediach i środowisku naukowym, którą serial wywołał.

Kontrowersyjny program można z polskimi napisami obejrzeć tutaj:

Źródła: nrk.no, fronda.pl, tv2.no

Reklama