Standardowe normy czasu pracy (alminnelig arbeidstid)

Standardowe normy czasu pracy reguluje nam § 10-4 ustawy o środowisku pracy. Zgodnie z nim standardowy czas pracy nie może wynieść więcej niż:

- nie więcej niż 40 godzin tygodniowo, ani nie więcej niż 9 godzin dziennie.

(W branżach objętych upowszechnionymi umowami zbiorowymi będzie to zazwyczaj 37,5 godzin tygodniowo i 7,5 godziny dziennie).

W przypadku pracy zmianowej, nocnej i ciągłej norma standardowego czasu pracy będzie krótsza i wyniesie:

- 38 godzin tygodniowo (praca od poniedziałku do piątku)

- 36 godzin tygodniowo (praca przez cały tydzień)

(W branżach objętych upowszechnionymi umowami zbiorowymi będzie to natomiast:

- norma dla pracy dwuzmianowej: średnio 36,5 godziny tygodniowo.

- norma dla pracy trzyzmianowej: średnio 35,5 godziny tygodniowo.

- praca w trybie całodobowym: średnio 33,6 godziny tygodniowo.)

Nadgodziny

Za godziny wykraczające poza normalny czas pracy należy się, zgodnie z § 10-6, ustęp 11. ustawy o środowisku pracy, dodatek w wysokości co najmniej 40% stawki podstawowej.

(Na podstawie umów zbiorowych, w tym upowszechnionych umów zbiorowych, dodatek za nadgodziny z reguły wynosi więcej. Tutaj podajemy tylko ustawowe minimum).

O dopuszczalnej ilości nadgodzin postaramy się napisać w którymś z kolejnych artykułów cyklu.

Średnie przeliczanie czasu pracy (gjennomsnittlig beregning av arbeidstid)

Ustawa o środowisku pracy § 10-5, dopuszcza ustalenie innego systemu/podziału czasu pracy, niż podstawowy. Warunkiem jest, by średni czas pracy w jakimś określonym przedziale czasowym mieścił się w granicach zwykłego czasu pracy.

Jednak i tu będziemy mieć do czynienia z pewnymi ograniczeniami dobowego i tygodniowego czasu pracy.

Systemy czasu pracy ze średnim przeliczaniem czasu pracy, zazwyczaj systemy pracy rotacyjnej, są bardzo popularne wśród firm zatrudniających pracowników z Polski. Pracownicy ci w pewnych okresach (np. w ciągu 3, 4 lub 6 tygodni) pracują więcej, niż dopuszczałaby zwykła norma czasu pracy, a potem mają kilka tygodni wolnego (norw. avspasering), podczas których niejako "odbierają" godziny wykraczające poza zwykłą normę.

Po przeliczeniu godzin pracy w okresie kontrolnym średnia tygodniowa ilość godzin pracy powinna zmieścić w granicach zwykłej normy czasu pracy (alminnelig arbeidstid). Jeśli okaże się, że po przeliczeniu średnia ilość godzin wykroczyła poza normę (zgodną z § 10-4 ustawy o środowisku pracy, a w przypadku obowiązywania umowy zbiorowej - zgodną z normą ustaloną przez układ zbiorowy), za te dodatkowe godziny należy się dodatek za nadgodziny.

Aby móc zastosować system ze średnim przeliczaniem czasu pracy musi to zostać ujęte albo w indywidualnej umowie z pracownikiem, albo w umowie pomiędzy firmą, a przedstawicielami pracowników (będziemy wtedy mieli do czynienia z takim jakby niewielkim układem zbiorowym, dotyczącym czasu pracy danej grupy pracowników w określonej firmie), albo też zostać ustalone pomiędzy firmą i pracownikami, a potem zatwierdzone przez Inspekcję Pracy (Arbeidstilsynet).

Każdy z tych sposobów daje inne możliwości, jak chodzi o ustalanie maksymalnego dobowego i tygodniowego wymiaru czasu pracy.

Na podstawie indywidualnej umowy z pracownikiem:

Czas pracy, średnio przeliczony w ciągu okresu wynoszącego maksymalnie 1 rok, nie może przekroczyć ram normalnego czasu pracy. Nie może też być dłuższy niż:

- 9 godzin w ciągu 24 godzin

- 48 godzin w ciągu tygodnia

Na podstawie pisemnej umowy pracodawcy z przedstawicielami pracowników:

Czas pracy, średnio przeliczony w ciągu maksymalnie 1 roku nie może przekroczyć ram normalnego czasu pracy. Nie może też być dłuższy niż:

- 10 godzin w ciągu 24 godzin

- 54 godziny w ciągu tygodnia

Taki przedłużony czas pracy nie może być stosowany dłużej niż 6 tygodni pod rząd.

Za zgodą Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet):

Czas pracy, średnio przeliczony w ciągu maksymalnie 26 tygodni (pół roku) nie może przekroczyć ram normalnego czasu pracy. Nie może też być dłuższy niż:

- 13 godzin w ciągu 24 godzin

- 48 godzin w ciągu tygodnia lub 48 godzin średnio w ciągu 8 tygodni

Taki system czasu pracy musi zostać opracowany wspólnie z przedstawicielami pracowników, a protokół ze spotkania należy załączyć do podania do Inspekcji Pracy. Inspekcja ocenia, czy zaproponowany system jest konieczny ze względu na charakter pracy i czy nie będzie on nadmiernie szkodliwy dla zdrowia / zbyt obciążający dla pracowników.