Zbliża się sezon letnich wypraw w góry. Z tej okazji w kąciku języka norweskiego przedstawiamy niektóre rośliny, które można spotkać w górach Norwegii, wraz ze zdjęciami. Potem na wycieczce można zaimponować towarzyszom wędrówki znajomością ich norweskich nazw. :)

Lekcja 65 - rośliny - część 5 - rośliny norweskich gór

Når man går på tur i fjellet tråkker man alltid på noen planter. En stor del av dem finnes også andre steder, hovedsakelig i andre fjell, men noen er unike. Nedenfor presenterer vi et utvalg av planter som man kan støtte på på en vanlig fjelltur.

Kiedy idzie się na wycieczkę w góry, zawsze depcze się po jakichś roślinkach. Dużą część z nich można znaleźć i gdzie indziej, głównie w innych górach, ale niektóre są unikalne. Poniżej prezentujemy wybór roślin, na które można się natknąć podczas typowej górskiej wycieczki.

Blomster/Kwiaty

 

Wełnianka bagienna. Fot. Barbara Liwo

Myrull - Wełnianka bagienna

Myrull er en plante som hyppig forekommer i norske fjell, særlig på høymyrer, ved vanndammer og bekker. Planten har hvite ullaktige blomster og er veldig pittoresk.

Wełnianka bagienna to roślina często występująca w norweskich górach, zwłaszcza na torfowiskach wysokich, przy jeziorkach i strumieniach. Roślina ma białe, przypominające kłaczki wełny kwiaty i jest bardzo malownicza.

 

 

Reinrose - Dębik ośmiopłatkowy

Dębik ośmiopłatkowy. Fot. Barbara Li

Reinrose er en liten hvit blomst som tilhører roseslekten. Den forekommer både i Norge, og i andre høye fjell, f.eks i Alpene. I Polen kan den finnes kun noen steder i Tatra- og Pieniny fjellene.

Dębik ośmiopłatkowy (dosł. tłumaczenie norweskiej nazwy: róża reniferowa) to malutki biały kwiatek, należący do rodziny różowatych. Występuje zarówno w Norwegii, jak i w innych wysokich górach, np. w Alpach. W Polsce można go znaleźć tylko w kilku miejscach w Tatrach i Pieninach.

Tojad lisi. Fot. Barbara Liwo

Tyrihjelm - Tojad

Tyrihjelm er en cirka meter høy, sterk giftig plante med fiolette blomster. Den gror ofte på fjellsætra og sammen med annet kratt.

Tojad to wysoka na około metr, silnie trująca roślina o fioletowych kwiatach. Często rośnie na górskich pastwiskach i razem z innymi zaroślami.

Fjellsmelle - Lepnica bezłodygowa

Lepnica bezłodygowa. Fot. Barbara Liwo

Den planten blir ofte kalt "blomstrende mose" på grunn av at den danner moseaktige tuer. Fjellsmelle har smale blader og små, rosa blomster.

Ta roślina bywa często nazywana "kwitnącym mchem" ze względu na to, że tworzy przypominające mech kępy. Lepnica ma wąskie liście i drobne, różowe kwiaty.

Skalnica czerwona

Rødsildre - Skalnica czerwona

Rødsildre likner litt på fjellsmelle, fordi den også har små rosa eller røde blomster, men blomstene er litt større, og planten danner ikke karakteristiske tuer.

Skalnica czerwona przypomina nieco lepnicę bezłodygową, ponieważ też posiada małe różowe lub czerwone kwiaty, ale jej kwiaty są nieco większe, a roślina nie tworzy charakterystycznych kęp.

Blåklokke - Dzwonek

Dzwonki. Fot. Barbara Liwo

Blåklokker klarer seg godt på næringsfattig grunn og kan derfor finnes nesten alle steder. I fjellet kan de gro til og med over 2000 m.o.h.

Dzwonki świetnie radzą sobie na glebie ubogiej w składniki odżywcze i dlatego można je znaleźć niemal wszędzie. W górach mogą rosnąć nawet na wysokości ponad 2000 metrów n.p.m.

Wierzbówka kiprzyca. Fot. Barbara Liwo

Geiterams - Wierzbówka kiprzyca

Veldig dekorativ, høy plante med blomster i intensiv rosafiolett farge. Geiterams kan gro nesten hvor som helst. Den trives like godt i ødemarker, i skogskanter, i fjellet og ved bekker. Den liker nitrogen og gror dermed ofte på steder med høy konsentrasjon av dette elementet, som kan være f.eks. ... ved utedoer eller fjøs...

Bardzo dekoracyjna, wysoka rolina z kwiatami o intensywnie różowofioletowej barwie. Wierzbówka może rosnąć niemal gdziekolwiek. Jednakowo dobrze czuje się na nieużytkach, skrajach lasu, w górach i nad strumieniami. Lubi azot i dlatego często rośnie w miejscach z dużym stężeniem tego pierwiastka, którymi mogą być np. ... okolice wygódek lub obór...

Lav/Porosty

Reinlav - Chrobotek reniferowy

Chrobotek reniferowy. Fot. Barbara Liwo

Desidert den mest populære laven. Finnes alle steder i skog og fjell.

Zdecydowanie najbardziej popularny porost. Występuje wszędzie w lasach i górach.

Busker og dvergbusker (kratt)/Krzewy i krzewinki (zarośla)

Vier - Wierzba (krzewiasta lub karłowata)

Vierslekten omfatter både trær (slike som f.eks. sørgepil), busker og dvergbusker. I fjellet finner vi en rekke typer busker og dvergbusker av denne slekten. De mest populære er:

Rodzina wierzbowatych obejmuje zarówno drzewa (takie jak np. wierzba płacząca), krzewy, jak i krzewinki. W górach znajdziemy szereg krzewów i krzewinek należących do tej rodziny. Najpopularniejszymi są:

Wierzba srebrna/lapońska. Fot. Barbara Liwo

Lappvier/Sølvvier - Wierzba lapońska/Wierzba srebrna

En busk med sølvfargede blader. Den er veldig iøynefallende. Gror gjerne ved bekker og dammer.

Krzew z liśćmi srebrzystej barwy. Bardzo rzuca się w oczy. Najchętniej rośnie nad strumieniami i kałużami/jeziorkami.

Grønnvier/ Islandsk vier - Wierzba zielona/Wierzba islandzka

Wierzba zielona/islandzka. Fot. Barbara Liwo

Ligner på sølvvier, men har grønne blader, ikke sølvfargede. Grønnvier var den første busken som etablerte seg på den vulkaniske øya Surtsey.

Przypomina wierzbę srebrną, ale ma zielone liście, nie srebrzyste. Wierzba zielona była pierwszym krzewem, który zaczął rosnąć na wulkanicznej wyspie Surtsey.

Wierzba polarna. Fot. Barbara Liwo

Polarvier - Wierzba polarna

En bitteliten dvergbusk med morsomme blomster. Ved første (og andre) øyekast er det vanskelig å gjette at det er faktisk en type vier.

Maleńka krzewinka o śmiesznych kwiatkach. Na pierwszy (i drugi) rzut oka ciężko jest odgadnąć, że to naprawdę jakiś rodzaj wierzby.

Dvergbjørk - Brzoza karłowata

Brzoza karłowata. Fot. Barbara Liwo

Ser veldig søt ut. Dvergbjørk har bittesmå blad, som får praktfull rød farge om høsten. Gror ofte sammen med vierkratt og andre dvergbusker oppe i fjellet.

Wygląda słodziutko. Brzoza karłowata na maleńkie listeczki, które jesienią przybierają piękną czerwoną barwę. Często rośnie razem z zaroślami wierzby i innymi krzewinkami wysoko w górach.

Bær/Owoce leśne (jagody)

Borówki i jagody. Fot. Barbara Liwo

Tyttebær og blåbær - Borówki i czarne jagody

Ser ut akkurat som i Polen. Og akkurat som i Polen gror de også i fjellet.

Wyglądają dokładnie tak samo jak w Polsce. I tak samo jak w Polsce rosną również w górach.

Markjordbær - Poziomki

Poziomki. Fot. Barbara Liwo

Skiller seg heller ikke ut fra polske markjordbær.

Też nie odróżniają się od polskich poziomek.

Dereń szwedzki. Fot. Barbara Liwo

Skrubbær - Dereń szwedzki

Bærene likner på tyttebær, men bladene er forskjellige.

Jagody przypominają owoce borówek, ale liście są inne.

Krekling - Bażyna

Bażyna

Gror ofte sammen med tyttebær og blåbær. Bærene likner litt på blåbær men er mørkere på utsida, og hvite inne. De kan spises, men har nesten ingen smak. Likevel har jeg hørt at noen nordmenn pleier å lage syltetøy av krekling. Jeg tipper at man må legge til mye sukker!

Rośnie często razem z borówkami i jagodami. Jagody przypominają nieco czarne jagody, ale są ciemniejsze z zewnątrz, a w środku białe. Można je jeść, ale są prawie bez smaku. Mimo to słyszałam, że niektórzy Norwedzy robią z bażyny dżem. Obstawiam, że trzeba do niego dodać dużo cukru!

Moroszka. Fot. Barbara Liwo

Molte - Moroszka

Nordmenns favorittbær. Likner på bringebær, men smaker mer som ei jordbær tatt ut av kompott :) Gror gjerne på myr, og stedene der den gror er holdt hemmelig av de som har funnet dem.

Ulubiony owoc leśny Norwegów. Przypomina z wyglądu malinę, ale smakuje bardziej jak truskawka wyciągnięta z kompotu. :) Lubi rosnąć na torfowiskach, a miejsca gdzie rośnie są trzymane w tajemnicy przez tych, którzy je znaleźli.

 

PS. Bildene ble tatt i Aurlandsdalen og dens sidedaler og i Skarvheimen./ Zdjęcia wykonano w Dolinie Aurland, dolinach bocznych oraz w Skarvheimen.

>>PROFESJONALNY KURS JĘZYKA NORWESKIEGO<<