101 lat pozdrawiania pochodów 17 - majowych przez Króla

Fot. Morten Johnsen

Oskar I był pierwszym królem, który pozdrowił swoich poddanych z balkonu pałacu królewskiego, ale było to w lipcu. Tradycję pozdrawiania dziecięcych pochodów, przechodzących pod pałacem 17. maja zapoczątkował Haakon VII, dziadek obecnego króla, który wiernie ją podtrzymuje. Dziś, w swoim najbardziej pracowitym dniu, królewska rodzina pozdrawia Norwegów z balkonu po raz 101.

Surowy Karol Jan

W czasie trwania Unii ze Szwecją (czyli do 1905 roku) 17.maja był dniem walki, dniem spornym, w którym Norwegowie odchodzili swoje święto narodowe, zamiast - co preferowaliby Szwedzi - dnia zawarcia unii ze Szwecją.

Król Karol Jan (Carl Johan) Bernadotte tak się obawiał tego świętowania, że aż w roku 1828 zupełnie go zakazał. Zakaz był w mocy do jego śmierci w 1844 roku.

Koncyliacyjny Oskar I

Jego syn i następca, Oskar I, zdecydował się na inne podejście w stosunku do dążących do niepodległości Norwegów i w wielu kwestiach symbolicznych odszedł od surowej linii swojego ojca.

Podczas obchodów 17. maja w Kristianii (ówczesna nazwa Oslo) w 1845 roku, część rodziny królewskiej pozdrowiła przechodzący z flagami pochód z balkonu dworu Paleet, w którym mieszkała podczas swoich wizyt w Oslo, zanim ukończono budowę obecnego pałacu królewskiego.

Był to pierwszy raz, gdy król pozdrowił pochód z okazji 17. maja.

Natomiast pierwsze pozdrowienia z balkonu pałacu królewskiego miały miejsce cztery lata później, w roku 1849, kiedy to, po 28 latach od rozpoczęcia pierwszych prac projektowych, zakończyła się budowa pałacu. Nie skończyła się jednak wystarczająco wcześnie, by król mógł pozdrowić poddanych 17. maja. Po raz pierwszy na nowo wybudowany balkon król Oskar wyszedł 26. lipca i wtedy też pozdrowił stamtąd lud.

Pochody dziecięce zostały natomiast "wynalezione" w 1869 roku przez Petera Qvama, dyrektora jednej ze szkół w Oslo. Rok później, pod przewodnictwem znanego pisarza (dorabiającego zresztą na godziny w szkole Qvama) Bjørnstjerne Bjørnsona, pochód po raz pierwszy przeszedł pod pałac królewski. Uczniowie odśpiewali tam hymn na cześć króla (Kongesangen), ale król nie wyszedł ich pozdrowić.

"Własny" Haakon VII

Unia personalna Szwecji i Norwegii została rozwiązana w 1905 roku. Norwegia zyskała własnego króla, duńskiego księcia Karola, który przyjął imię Haakona VII.

W 1906 roku król Haakon zapoczątkował tradycję wychodzenia na balkon królewskiego pałacu i pozdrawiania dziecięcych pochodów z okazji 17. maja. Od tego czasu rodzina królewska była "na stanowisku" co roku, za wyjątkiem roku 1910, kiedy udała się do Londynu na pogrzeb króla Edwarda VII, ojca królowej Maud (żony Haakona VII), oraz lat wojennych.

Podczas wojny, w latach 1940-44 balkon pałacu był pusty.

W 1945 roku po raz pierwszy od pięciu lat znów można było oficjalnie świętować dzień konstytucji. Z Wielkiej Brytanii, gdzie norweska rodzina królewska schroniła się podczas wojny, na czas zdążył wrócić następca tronu, książę Olaf (Olav) (późniejszy król Olaf V). 17. maja pozdrawiał z balkonu pałacu pochód, składający się z ponad 200 000 dzieci.

Od tego czasu rodzina królewska nieprzerwania pilnuje przestrzegania 17-majowej tradycji.

17 FAKTÓW O 17. MAJA (dla dzieci i nie tylko)

1. 17. maja świętowany jest z okazji uchwalenia przez Norwegię własnej konstytucji. Stało się to w miejscowości Eidsvoll w 1814 roku. Ta konstytucja, która za dwa lata będzie miała okrągłe 200 lat, cały czas obowiązuje - oczywiście z licznymi poprawkami!

2. 17. maja nazywany jest często "dniem dzieci", ponieważ odbywają się w nim pochody dziecięce. Szkolne orkiestry i pozostali uczniowie maszerują razem, machając norweskimi flagami. Po pochodzie w szkołach często odbywają się zabawy dla dzieci oraz wspólne jedzenie kiełbasek i lodów.

3. Pisarz i poeta Henryk Wergeland (1808-1845) był jedną z pierwszych osób, które zabiegały o to, by 17. maja był dniem świątecznym, wolnym od pracy. W 1833 roku wygłosił pierwszą mowę z okazji 17. maja. Napisał też pierwszy dziecięcy "hymn" narodowy "Vi ere nasjon vi med".

4. Za swojego życia Wergeland był nazywany "królem 17. maja".

5. Dla króla Haralda 17. maja to jeden z najbardziej pracowitych dni w roku. Jego zadaniem jest machanie do przechodzących pochodów i uchylanie kapelusza przed grupą z każdej kolejnej szkoły. W ubiegłym roku uchylał cylindra 120 razy. Pod koniec dnia zawsze też trochę boli go nadgarstek...

6. Rodzina królewska pozdrawia mieszkańców Oslo z balkonu pałacu już od ponad 100 lat.

7. W Norwegii jest ponad 27 000 dzieci poniżej 15. roku życia, które grają w orkiestrach.

8. Gra w orkiestrze jest jednym z najpopularniejszych zajęć wśród norweskich dzieci, zaraz po grze w piłkę nożną.

9. Tradycja ubierania się z okazji 17. maja w stroje ludowe (bunady) zaczęła się nieco ponad 100 lat temu. Rodzice zaczęli ubierać dzieci w bunady po to, by uczcić uzyskanie przez Norwegię pełnej niepodległości w 1905 roku.

10. Bunady są inspirowane strojami ludowymi, jakie nosili chłopi norwescy w XIX wieku.

11. Od lat 20. XX wieku szczególnie popularne stało się ubieranie dzieci w bunady, kiedy miały tańczyć leikarring (tradycyjny taniec norweski).

12. Uczniowie ostatnich klas szkół średnich (russ) świętują rychłe ukończenie szkoły. Te obchody zaczynają się z reguły w kwietniu i trwają właśnie do 17. maja, ale niektórzy zaczynają świętowanie już jesienią poprzedniego roku, tak że po południu 17. maja zdecydowanie widać po nich zmęczenie (zdarza się też, że w wyniku przesadnego świętowania zawalają końcowe egzaminy, a wtedy za rok znów mogą być russ-em.) Stroje uczniów z różnych typów szkół różnią się kolorami. Uczniowie klas ogólnych ubierają się na czerwono (rødruss), klas ekonomicznych na niebiesko (blåruss), uczniowie ze specjalizacją z kierunków przyrodniczych na zielono (grønruss), a uczniowie klas zawodowych na czarno (svartruss).

13. OMC-absolwenci (o_mało_co-absolwenci, czyli po norwesku russ) potrafią być bardzo bezczelni, a za rozmaite wybryki przyznają sobie odznaczenia.

14. 17. maja jest dniem, w którym w Norwegii zjada się najwięcej lodów: od pięciu do dziesięciu razy więcej, niż w inne wiosenne dni. Producenci lodów zawsze trzymają kciuki, by 17. maja świeciło słońce :)

15. Od ponad 150 lat 17. maja śpiewa się hymn norweski "Ja vi elsker dette landet". Tekst napisał Bjørnstjerne Bjørnson w 1859 roku, a muzykę, cztery lata później, jego brat cioteczny, Rikard Nordraak. Wszystko zostało zatem w rodzinie.

16. Podczas drugiej wojny światowej pochody w dniu 17. maja były zakazane, podobnie jak strój lub ozdoby w barwach narodowych.

17. Właśnie dlatego po wyzwoleniu Norwegii w 1945 roku, flaga stała się tak silnym symbolem norweskiej wolności.

Źródła: Aftenposten, Wikipedia, slottet.no

Reklama